Πέμπτη 23 Απριλίου 2015

Ο Μανταμάδος λέει όχι στην κατάργηση του εθίμου της σφαγής του Ταύρου στον Ταξιάρχη.



Ο λόγος για το πανηγύρι των μυροφόρων και τη θυσία του ταύρου. 
Αν κάποιος έρθει για πρώτη φορά στον τόπο μας θα μείνει με την εντύπωση πως δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ειδωλολατρικό κατάλοιπο.
Δεν ειν΄ όμως έτσι. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στις αγάπες-κοινά δείπνα των πρώτων χριστιανών και στους βυζαντινούς χρόνους.
Η Λέσβος διατηρεί μέσα στο θρησκευτικό τελετουργικό της πολλά στοιχεία από το Βυζάντιο και από τα απέναντι παράλια. Αυτό δεν είναι τυχαίο αφού εδώ βρήκαν καταφύγιο αρκετοί εικονολάτρες φέρνοντας μαζί τους κειμήλια και συνήθειες. Θυμηθείται τον Αγάθωνα τον ιδρυτή της Παναγίας στην Αγιάσο. 
Στο χωριό μας η προφορική παράδοση λέει ότι πολλές από τις συνήθειες της Μ.Εβδομάδας που διατηρούνται μέχρι σήμερα καθιερώθηκαν από ένα καλόγερο που έζησε εδώ και είχε καταγωγή από τη Ανατολή. Αυτό φαίνεται και από τα εγκώμια που στο Μανταμάδο ψέλνονται διαφορετική ώρα από τα άλλα χωριά κι ας μας χωρίζουν μονό λίγα χιλιόμετρα.
Η θρησκεία μας τώρα είναι γεμάτη σύμβολα
Για μας σήμερα το αίμα φαίνεται συχνά σαν κάτι αηδιαστικό ή ακόμη και τρομαχτικό. Κάποτε όμως είχε τελείως διαφορετική σημασία: ήταν σύμβολο της ζωής, της γέννησης και της γονιμότητας. Πέρασε έτσι μέσα στις παραδόσεις των λαών σε ολόκληρο τον κόσμο, θεωρήθηκε ιερό και άρχισε να παίζει σημαντικό ρόλο μέσα σε διάφορες θρησκείες.
Το αίμα του Χριστού σώζει . Η θυσία του έγινε παράδειγμα για όλη την ανθρωπότητα.
Ο απόστολος Παύλος, στην επιστολή του Προς Εβραίους, συσχετίζει το αίμα του Χριστού με το αίμα του ταύρου, λέγοντας ότι το δεύτερο εξαγνίζει το σώμα, ενώ το πρώτο καθαρίζει τη συνείδηση των ανθρώπων. ( «Προς Εβραίους» 9:12)
Δεν είναι τυχαίο ότι στον Ακάθιστο Ύμνο η Παναγία αποκαλείται δάμαλις (νεαρή αγελάδα) και ο γιος της μόσχος (μοσχάρι): η δάμαλις τον μόσχον εν ξύλω κpεμασθέντα ηλάλαζεν ορώσα. (Ιερά Σύνοψις, 4η έκδ., Παπαδημητρίου, Αθήνα 2000, σελ. 566.) . Με το ζώο αυτό τον παραλληλίζει ο Τερτυλλιανός (σημαντικός Χριστιανός απολογητής του 2ου αι.).( Tertullian, Adversus Marcionem III, 18, 14-26, Corpus Christianorum, Latin Series I και II, Commentaria in Genesim, IV, 15, J.-P. Migne (επιμ.), Patrologiae Latinae, 107, σελ. 655)
Αυτό που είναι αποκαλυπτικό είναι ότι ταύρος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει γυναικείο αιδοίο. Το κεφάλι του με τα κέρατα έχει το ίδιο σχήμα όπως η μήτρα με τις σάλπιγγες. (M. Gimbutas, The Language of the Goddess, Thames & Hudson, London 1989, σελ. 265, όπου και εικόνα. Η επισήμανση αυτή έγινε από τη Ντόροθι Κάμερον (Dorothy Cameron) στο βιβλίο της Symbols of Birth and Death in the Neolithic Era.)
Η λέξη βους (αγελάδα) είχε μεταφορικά την έννοια μητέρα.
Ακόμη κι ο ευαγγελιστής Λουκάς απεικονίζεται ενίοτε με μορφή φτερωτού ταύρου που φέρει φωτοστέφανο στο κεφάλι – ένα τέτοιο παράδειγμα συναντάμε σε ψηφιδωτό από το ναό του Αγίου Απολλιναρίου του Λιμένος στη Ραβέννα. ( Εικόνα στην εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, λ. «ζώο», τόμ. 26, Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 170. Τα ζωομορφικά εμβλήματα των ευαγγελιστών προέρχονται από την Αποκάλυψη (4, 6 κ.ε.).)
Τι σχέση έχει τώρα ο ευαγγελιστής Λουκάς μ’ αυτά που λέμε;
Έχει με το ότι στη θρησκεία παίζει μεγάλο ρόλο η γλώσσα των συμβόλων
Οι 4 ευαγγελιστες συμβολίζονται ως εξης: με άνθρωπο ο Ματθαίος,με αετό ο Ιωάννης,με ταύρο ο Λουκάς και με λιοντάρι ο Μάρκος.
Και τα 4 αυτά ζώα είναι τα ζώα της αποκάλυψης του Ιωάννη
«…. και το ζωον το πρώτον όμοιον λέοντι, και το δεύτερον ζωον όμοιον μόσχω, και το τρίτον ζωον έχον το πρόσωπον ως ανθρώπου, και το τέταρτον ζωον όμοιον αετώ πετομένω. 8 και τα τέσσαρα ζωα, εν καθ’ εν αυτών έχον ανά πτέρυγας εξ, κυκλόθεν και έσωθεν γέμουσιν οφθαλμών, και ανάπαυσιν ουκ έχουσιν ημέρας και νυκτός λέγοντες• άγιος, άγιος, άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ…..» (Αποκάλυψις 4/δ: 6-10).
Η πνευματική ερμηνεία των 4 ζώων έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά των αγγελικών ταξιαρχών
Και ο ταύρος βοός δηλώνει την ισχύ και την ακμαιότητα που διευρύνει τα νοερά αυλάκια για να υποδεχθούν τους γονιμοποιούς όμβρους από τον ουρανό, ενώ τα κέρατά τους φανερώνουν τη δύναμη της φρουρήσεως και του αηττήτου. 
Επομένως μήπως δεν είναι τυχαίο που το πανηγύρι μας γίνεται την άνοιξη μια εποχή που οι αγρότες οργώνουν τη γη, παλιότερα με τα υποζύγια, για να δεχτεί τους σπόρους που θα καρποφορήσουν όπως και ο λόγος του ευαγγελίου στις καρδιές μας αν ανοίξουν διάπλατα όπως τα αυλάκια της γης;
Κι αν ο καλόγερος του τότε μοναστηριού που οι πειρατές λεηλάτησαν καταγόταν απ΄την Ανατολή και φιλοτέχνησε τον Προστάτη μας με χώμα και αίμα είχε ακούσματα μιας τοπικής διαλέκτου,τότε για κείνον η λέξη adamah, θα ήταν γνώριμη. Μεταφράζεται ως «κόκκινο χώμα» -πιστεύεται όμως ότι η αρχική του σημασία ήταν «ματωμένος πηλός».
Όλα αυτά δεν σας βάζουν σε σκέψεις; Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η ιστορία και η θρησκεία στο πέρασμα των χρόνων διατηρούν κάποια στοιχεία που προσαρμόζονται και επαναλαμβάνονται ανάλογα με τις περιστάσεις.Η ταυροθυσία ήταν τόσο βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση των ανθρώπων, ώστε τελούνταν στις ανατολικές επαρχίες της βυζαντινής αυτοκρατορίας ως το 12ο αιώνα: έξω από τις εκκλησίες, μετά τη λειτουργία, σφαζόταν ένα βόδι και ακολουθούσε κοινό γεύμα, φυσικά με την ευλογία του ιερέα. Μια επιβίωση αυτού του εθίμου συναντάμε σήμερα στη Λέσβο, στο Πανηγύρι του Ταύρου,στην Αγία Παρασκευή, την Κυριακή των Μυροφόρων στο Μανταμάδο, σε γιορτές άλλων αγίων σε άλλα χωριά του νησιού, που συνεχίζουν τις αρχαίες συνήθειες.
Αλλά πέρα απ΄ αυτό εδώ, ήταν και αποτέλεσμα του ανεπτυγμένου αισθήματος φιλοξενίας των Μανταμαδιωτών που ήθελαν να προσφέρουν τροφή στους κουρασμένους ταξιδιώτες και προσκυνητές χωρίς να βάλουν στο μυαλό τους ότι καθώς τα χρόνια περνούν θα μετονομαστούν σε βάρβαρους και άξεστους,που δε ξέρουν να σκουπίζουν την καβαλίνα από τα παπούτσια τους πριν μπουν στην καφετέρια.
Όμως κανένας απ΄ αυτούς που μας κατηγορεί δε ξέρει πως δίχως τη καβαλίνα της αγροτιάς ψωμί δεν τρώει κανείς…ούτε τα κατώγια ούτε τα σαλόνια..
Είναι σημαντικό, γιατί είναι η ιστορία του τόπου μας, ο πολιτισμός μας, τα έθιμα των προγόνων μας. Έθιμα προσφοράς, φιλοξενίας και αγάπης. Και αν για κάποιους είναι θέμα αισθητικής, για εμάς είναι οι ρίζες μας. Και αν εκείνοι έχουν επιλογή να αποφύγουν το πανηγύρι, εμείς οφείλουμε να κρατήσουμε τις ρίζες μας. Και αν γι αυτούς είναι θέαμα, για εμάς είναι παράδοση αγάπης και φιλοξενίας.

Μαζεύουμε υπογραφές για να μην καταργηθεί το έθιμο μας εδώ :
https://secure.avaaz.org/el/petition/Dimos_Mytilinis_Arhiepiskopi_Ypoyrgeio_Agrotikis_Anaptyxis_Yp_Politismo_OHI_STIN_KATARGISI_TIS_SFAGIS_STO_PANIGYRI_TON_M/?acwGpjb

1 σχόλιο:

openmindmadness είπε...

Πολύ ενδιαφέρον τα άρθρο!Δυστυχώς πολλά από τα ήθη και τα έθιμα της χώρας στους περισσότερους δεν είναι γνωστά και σε πολλές περιοχές φθίνουν...φοβερά αξιόλογη η προσπάθεια τουλάχιστον υπενθύμισης τους!

Πού πήγε;;